Bu yazımda etkin zaman yönetiminden, düzenli bir çalışma masasına sahip olmaktan ya da enstitünün tez yazım kılavuzunu dikkate almak gibi genel geçer konulardan bahsetmekten ziyade, kişisel tecrübelerimden edindiğim birkaç anahtar noktayı kısaca paylaşacağım

1. Tez Sürecin Boyunca Nasıl Bir Öğrenci Olmak İstediğine Karar Ver

Çalışmalarına başlamadan önce akademik ve profesyonel hedeflerin üzerine düşünmek, aylarca emek vereceğin bir çalışma sonucu nasıl bir tez üretmiş olmak istediğine karar vermek ve bunun seni nasıl hissettireceğini düşünmek başlangıç için sana faydalı olacaktır. Bu yalnızca tezin üzerine çalışırken bol bol ihtiyacın olacak yüksek motivasyona sahip olmana yardımcı olmayacak; aynı zamanda süreç boyunca senin aktif bir araştırmacı ve üretken bir “yazar” olmanı sağlayacaktır.

2. Stratejik Kaynak Seçimi ve Araştırmalar

Ne kadar kapsamlı bir araştırma yaparsan, o kadar başarılı bir çalışma ortaya çıkartma ihtimalin olur. Bu açıdan, özellikle tez konunu belirleyeceğin dönemde mümkün olduğunca geniş bir yelpazede çalışmayı düşündüğün konularda benzer akademik yayınları okumak yalnızca güvenli bir limandan demir almana imkan vermeyecek; ayrıca çalışmanın benzerlerinden daha farklı olabilmesine katkı sağlayacaktır.

Bir diğer önemli nokta, literatür taraması yaparken eldeki kaynaklar arasında yalnızca yayın ve ders kitaplarını görmemek gerektiği. Haber ve köşe yazıları gibi güvenilir basın kaynakları, konferans notları, sunumlar, şirketlerin faaliyet raporları, tezler, ansiklopedi ve sözlükler de değerlendirilmesi gereken kaynaklar arasındadır. Bu tür kaynaklardan herhangi birine ihtiyaç duyduğunuz ancak ulaşamadığın durumlarda ise yardım istemekten çekinme.

3. Not Tutmayı Hafife Alma

Basit ama üzerine yazmaya değer bir madde. Literatür taramalarında önemli olduğunu düşündüğün bölümlerden, metodoloji ve analiz bölümleri için geliştireceğin fikirlere kadar günlük hatta anlık kısa yazılar hem zaman tasarrufu sağlayacak hem de daha düzenli olmana yardımcı olacak.

4.Bilimsel Eserini Hikâyeleştir

Yüksek lisans tezinin kapsamlı ve karmaşık bir çalışma olduğunu söylemek yerinde olur. Çalışmalarını yazıya dökerken, tezini okuyacak kişinin konu hakkında bir bilgisi olmadığını varsayıp bunu sürekli aklının bir köşesinde tutmak, mümkün olduğunca yalın ve açık anlatımlı esere sahip olmana yardımcı olacaktır. Kabaca betimleyecek olursam, aşağıdaki gibi bir hikâye akışı takip etmek tezinin akıcı bir anlatımla daha anlaşılır olmasını sağlayacak.

Görsel: Örnek bir “Storyline”

5. Referanslar

Yüksek lisans tezi bir doktora tezi kadar yoğun olarak literatüre katkı yapmaz. Onun yerine, tez çalışman “daha önceki çalışmaların” üzerine kurulur. Bu da tezinin ilk bölümleri daha yoğun olmak üzere, çalışmanın her bölümünde referans kullanmanın önemi anlamına gelir. Bu sebeple referanslama, tezinizin en önemli unsurlarından biridir. Aynı zamanda doğru şekilde belirtilmeyen bir referans kullanımı suçtur ancak bundan son maddede bahsedeceğim.

Bir hayli referans kullanacağını düşündüğümüzde internette yer alan aşağıdakiler gibi yardımcı araçlardan senin için uygun olanı kullanmanı tavsiye ederim.

“citethisforme” , “Google Scholar” , “Endnote”

6. Tez Danışmanı ile İletişim

Tez sürecin boyunca tez danışmanın ile olağan ve acil görüşmelerin olacak. Bu görüşmelerdeki geri bildirimleri ciddiye almak şart. Danışmanının çalışma konuları tez konun ile benzer bir alanda ise daha şanslı sınıfta olabileceğini rahatlıkla söyleyebilirim. Yine de alacağın destek hakkında beklentiyi sınırlı tutmak gerek.

Danışmanın ile olağan rendevulu görüşmeler veya informal ayaküstü tartışmaları aksatmamak sana yalnızca yol göstermekle kalmayacak; aynı zamanda bir sonraki aşama için seni hazır halde tutacak.

7. Gözden Geçir

Belki de en kolay aşama burası. Aynı zamanda tahmin edemeyeceğin kadar bariz birçok hatanın giderilebileceği aşama. Çalıştığınız konuda bilgi sahibi olan birini bulmak zordur ancak yine de bir arkadaşının (mümkünse okumayı seven) tezinin tamamını okumasını tavsiye ederim. Okuduğunu anlayıp sana fikirler vermesi için ona da biraz zaman tanımayı unutma 🙂

8. Etik Kuralları

Bu madde sana üniversitede seçmeli olarak sunulan etik dersleri kadar önemsiz gelebilir ama öyle değil! Çalışmanızda kullanacağınız kişisel veya kurumsal verilerin gizliliğini sağlamak ve onları korumakla yükümlü olacaksın. Okuluna veya verileri sağladığın kuruma bunun için taahhütler vermen gerekebilecek. Bu yüzden gerekli özeni göstermelisin.

Bundan başka, tezinin özgün olması gerekiyor. Yararlandığın kaynaklar belli bir ölçüyü aşmamalı ve tamamını üniversitenin istediği formatta belirtmelisin. Aksi halde bu fikri eser hırsızlığı kapsamına girebilir ve ne zaman belirlendiği fark etmeksizin tezin geçersiz hale gelebilir. Medyadan şaşkınlıkla duyduğumuz “çeviri tezler” bunun aşırı bir örneği!

Yukarıda sıraladığım bu ipuçlarının sana faydalı olmasını umuyorum. Bu süreç ile ilgili sana bambaşka bir ipucu vererek yazımı tamamlayım. Tez konunu belirlemeye çalıştığın ilk günlerden, çalışmanı tamamlayıp enstitüye teslim ettiğin o son güne kadarki süreçte kendi potansiyelini biraz daha keşfedecek ve kendini daha iyi tanımış olacaksın!